21.10.22

Fantaro ny atao hoe Ntaolo (Nta-ulu)

 Fantaro ny dikan'ny teny hoe Ntaolo no tena tian-kambara. Fihevitra tsotra any amintsika any ny hoe Ntaolo no filaza ny olona taloha teto Madagasikara. Tsy diso izany fomba fihevitra izany fa tsy ampy ka ahiana hiteraka fahadisoana. Teny Nusantara soa aman-tsara ny voambolana hoe Ntaolo (Nta-ulu: mandray ity soratra ity aho ho fandravonana hiarahana amin'ireo [Nta-]Nusantara hafa rehetra).

Ny dikany raha amin'ny fotoana ankehitriny dia hoe olona voalohany. Tsy fantatro aloha raha azo ampiarahana amin'ny fiteny hoe Aborigene ity Ntaulu ity na tsia. Mety ho manivaka avy hatrany isika hoe ny olo amin'ny Ntaolo dia olona no dikany fa ny Nta no midika hoe voalohany, diso tanteraka anefa izany fa ny Nta no midika hoe olona. Ny "ulu" na olo hoy ny famakintsika ankehitriny no midika hoe taloha na voalohany. Ny teny (Nta)-Nusantara mihitsy no nijerena izany ka tsy tokony atao mahagaga antsika raha misy ny foko antsoina hoe Nta-imoro, Nta-Anosy, Nta-(nd)roy, Nta-Ankarana, Nta-mbahoaka, Nta-ifasy(ka) fa lasa nasiana fanatsaran-tsoratra na fanatsaram-peo hoy isika izay ny fanononana anaram-poko ankehitriny. Tsy tokony ho ompa mihitsy fa anaty lalan-kevitra ny nilazan'ny foko hafa ny foko Merina ho Nta-imerina, saingy noho ny fiheverana zavatra hafa avy hatrany dia aleo tsy tohizana ny resaka ny amin'izay.

Ny dika faharoa amin'ny ulu ihany koa dia ny hoe loha sy/na mpitarika, raha hanontany isika hoe iza no ulu (loha)n'ity fikambanana ity dia manontany izay mpitarika ny fikambanana izy izay. Mifampitohy amin'izany ihany koa, azo sainina ho avy amin'ny ulu (olo) no nivoahan'ny b-ulu (volo indray hoy isika mandraka ankehitriny) satria io no ambony sy hita voalohany indrina amin'ny olombelona fa ankehitriny moa izay lasa ambony no antsoina hoe "sangany" na "tsongo[i]n'olom-bolo [ulu-bulu na voalohan'ny mpitarika]". Mariho fa tena teny Nusantara mihitsy ny hoe "bulu". Tsy lavitra amin'izany ihany koa ny voambolana malagasy manokana hoe "voalohany", Ny baiboly malagasy nivoaka voalohany nametraka hoe "faharaika" fa ny fanitsiana taty aoriana no lasa nametraka hoe "voalohany".

Dia mety mahalasa saina ihany avy eo ny nahatonga ny hoe Olombelona na Olomiaina, ahoana izany ny amin'io? Tsy dia maka sarotra aho fa dia tsoriko fotsiny hoe lohan'ny velona na mpitarika/mpanjakan'ny zavamiaina rehetra na mpitarika/mpanjakan'izay velona rehetra. Mety ho tonga ao an-tsaintsika koa ny hoe lohalika fa avy amin'ny teny Maanyan Ulu-?alep mihitsy ilay izy. Dia izay indray aloha ny androany. Mirary soa ho antsika rehetra.

Fanamarihana 21 oktobra: Tsy nanamarina tany amin'ny rakibolana aho fa eto vao manitsy hoe "tau" no dikan'ny "human being" any amin'ny rakibolana any. Ny "ulu" tsy misy fiovany.
Efa maro ny manaiky ny hoe Austronesian no fiteny iraisampirenena fa ny Nusantara indray fitenin'ny nasionalista hatrany Filipina, Malayzia sy Indonezia mazava loatra. Misy ihany koa ny nametraka ny Melayu.

Aucun commentaire: